بررسی سازگاری برخی ژنوتیپ های زعفران (crocus sativus) در شهرستان مراغه.

زعفران (l. crocus. sativus) گیاهی چند ساله است که بیشتر در شمال شرق ایران کشت می شود. اخیرا این گیاه در مناطق مختلف ایران کشت و کار می شود. تحقیق به منظور بررسی سازگاری برخی اکوتیپ های زعفران در شرایط اقلیمی شهرستان مراغه اجرا شد. اکوتیپ ها از مناطق زعفران خیز کشور جمع آوری شد و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. نتایج تحقیق نشان داد که علیرغم اینکه اکوتیپ ها از درصد جوانه زنی و استقرار خوبی برخوردار بودند، ولی با افت ناگهانی دما و شروع یخبندان، برخی اکوتیپ ها سازگاری کمتری به دماهای پایین داشته و لذا از بین رفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد بین اکوتیپ ها از لحاظ صفات تعداد گل، درصدجوانه زنی و گلدهی، سرعت جوانه زنی و گلدهی، میانگین زمان جوانه زنی، درجه روز، میانگین وزن تر گل و فتوترمال یونیت در سطح احتمال 05/0 اختلاف معنی داری وجود دارد. بالاترین درصد جوانه زنی در سال دوم مربوط به اکوتیپ مرند2 (33/93)، بالاترین سرعت گلدهی در اکوتیپ سبزوار (19/11)، و بیشترین درصد گلدهی در اکوتیپ سبزوار (13/162)، کمترین مقدار درجه روز در اکوتیپ مرند2 (4/560)، کمترین مقدار فتو ترمال در اکوتیپ مرند2 (2/6444)، مشاهده شد. در سال اول با وجود اینکه اکوتیپ مرند1 و سبزوار از عملکرد مناسبی برخوردار نبودند ولی در سال دوم بهترین و بیشترین عملکرد را نشان دادند. اکوتیپ مرند2 با وجود تولید بالا، دوره گلدهی طولانی داشته و دوره گلدهی آن با بارش های پاییزی و یخبندان مواجه شد، این در حالی است که اکوتیپ سبزوار دوره گلدهی کوتاه داشته و این دوره با دوره یخبندان مواجه نشد. نتایج همبستگی نشان داد بین درصد جوانه زنی و سرعت جوانه زنی (91/0r=) و طول کلاله (65/0r=) همبستگی وجود دارد. همچنین نتایج همبستگی نشان می دهد که هر چقدر درصد جوانه زنی و سرعت جوانه زنی بیشتر باشد تعداد گل و عملکرد بیشتر خواهد بود. بین درصد گلدهی و وزن خشک گل (79/0r=)، تعداد گل (79/0r=)، و وزن تر کلاله (77/0r=)؛ بین تعداد گل و سرعت گلدهی (8/0r=)، وزن تر گل (99/0r=)، وزن تر کلاله (99/0r=) و ارتفاع گل (67/0r=)؛ همچنین بین سرعت گلدهی و وزن تر گل (84/0r=) و وزن تر کلاله (8/0r=) همبستگی وجود دارد. به طور کلی برای مناطقی با بارش و یخبندان زود هنگام، اکوتیپ سبزوار مناسب بوده و برای مناطقی که دارای بارندگی و یخبندان آخر فصل می باشد، اکوتیپ های مرند1، مرند2 و سبزوار مناسب تر بودند. اکوتیپ های مه ولات، آبرود و اسفیوخ کمترین عملکرد، سرعت جوانه زنی، درصد گلدهی و سازگاری را در اقلیم مراغه نشان دادند.